Edukado por Paco, Homaj Rajtoj kaj Daŭripova Evoluo

Fonto: Unesko

En Novembro 2023, en sia 42-a Ĝenerala Konferenco en Parizo, Unesko adoptis "Rekomendon pri Edukado por Paco, Homaj Rajtoj kaj Daŭripova Evoluo" (angle). Kelkajn semajnojn poste, la 10-an de Decembro 2023, ni observis la 75-an datrevenon (angle) de la adopto de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj (UDHR). Kvankam evidente rilata al ĝi, ĉi tiu afiŝo ne temas pri tiu grava Deklaro. Temas pri la Rekomendo de Unesko; pri Edukado pri Homaj Rajtoj. (Certere, ĉu vi sciis, ke la UDHR estas unu el la plej tradukitaj dokumentoj en la mondo? Ĝis 2023, ĝi estas tradukita en 561 lingvojn!)

Tiu ĉi Unesko-Rekomendo estas fakte revizio de influa Rekomendo de 1974 (angle). Longe antaŭ ol estas elpensitaj la terminoj "Edukado por tutmonda civitaneco" (angle: GCED) aŭ "Edukado por daŭripova evoluo" (angle: ESD), la dokumento de 1974 vokis al Membroŝtatoj certigi, ke iliaj edukaj strategiaroj estu gvidataj, interalie, de:

• Internacia dimensio kaj tutmonda perspektivo en edukado je ĉiuj niveloj kaj en ĉiuj ĝiaj formoj;
• Kompreno kaj respekto al ĉiuj popoloj, iliaj kulturoj, civilizacioj, valoroj kaj vivmanieroj, inkluzive de hejmaj etnaj kulturoj kaj kulturoj de aliaj nacioj;
• Konscio pri la kreskanta tutmonda interdependeco inter popoloj kaj nacioj.

La Rekomendo de 2023 baziĝas sur tiuj principoj. Kaj duonjarcenton poste, ĝi traktas novajn zorgojn kaj defiojn. Ĉi tiuj inkluzivas:

• Pacon. La Rekomendo emfazas ke paco ne estas nur la foresto de milito kaj armita konflikto; ĝi "postulas inkluzivan, demokratian kaj partoprenan procezon"; kie "internaj kaj internaciaj konfliktoj estas solvitaj per reciproka kompreno kaj kunlaboro, daŭripovo en ĉiuj ĝiaj dimensioj estas atingita, universala aliro al dumviva kaj tutviva edukado ... [kaj] ekstrema malriĉeco estas ekstermita" - do, multe pli larĝa signifokampo por "paco”.
• Tutmondan civitanecon. Same, ĉi tiu dokumento vidas GCED kiel esenca por prepari civitanojn kaj naciojn por taksi alte kunlaboron kaj dialogon por trakti la kolektivajn defiojn, kiujn la homaro alfrontas.



Lernejanino en Mogadiŝo
Fonto: Vikipedio

• Genran egalecon. Kiel Unesko aliloke notas (angle), "Virinoj daŭre reprezentas preskaŭ du trionojn de ĉiuj plenkreskuloj nelegokapablaj". La dokumento de 2023 taksas seksan egalecon kiel "ŝlosilon por la realigo de la rajto al edukado por ĉiuj kaj por la povigo de virinoj kaj knabinoj". (Strange, en la Rekomendo de 1974, la vortoj "virinoj", "knabinoj" kaj "genro" ne aperas eĉ unufoje en la dokumento! Kontrolu vi mem!)
• Edukadon pri klimata ŝanĝo, kiel parton de edukado por daŭripovo, "devus esti integrita en instruplanojn kaj trans studobjektoj por helpi kompreni kaj trakti la efikojn de la klimata krizo, por antaŭenigi klimatan justecon kaj rajtigi lernantojn per la scio, kapabloj, valoroj kaj sintenoj kiujn ili bezonas por agi kiel agentoj de ŝanĝo. Ĝi devus esti lernanto-centrita, spertobazita, kuntekstigita, solvobazita kaj ago-orientita."
• Ciferecan legopovon inkluzivas "la kapablon efike serĉi, aliri, kritike taksi, etike produkti, uzi kaj disvastigi informojn... por detekti kaj kontraŭbatali misinformadon, malaman paroladon, ĉiujn formojn de perforto... damaĝan enhavon kaj retan misuzon....” Mallonge (angle), “pensu kritike kaj klaku saĝe”!

La nuna Rekomendo listigas 14 "Gvidprincipojn" kiuj evoluigas la temojn listigitajn supre. Post tio, ĝi proponas larĝan gamon de "Agadkampoj" en edukado. Kelkaj el ĉi tiuj estas:

• Tutsistemaj postuloj: Pri Leĝoj, politikoj kaj strategioj; Administrado, respondigebleco kaj partnerecoj; Instruplano kaj pedagogio; Takso kaj taksado; Lerno- kaj instru-materialoj kaj rimedoj; Lernaj medioj; kaj Evoluo de instruistoj kaj eduka personaro.
• Postuloj "laŭ nivelo kaj speco de edukado": Ĉi tiuj gamas de Frua infana prizorgado kaj edukado (angle: ECCE) tra Lerneja instruado, Supera edukado kaj esplorado, ĝis Teknika kaj metia edukado kaj trejnado.

Ĉi tiuj "Agadkampoj" jam estas parto de la aktuala Nacia Instruplana Kadro (angle: NCF) de Barato. Ankaŭ la barata strategiara dokumento (angle) forte emfazas ECCE. Plue, kvankam NCF substrekas "Enradikiĝon en Barato", tamen ĝi ankaŭ celas "evoluigi scion, kapablojn, valorojn kaj emojn kiuj subtenas respondecan engaĝiĝon kun homaj rajtoj, daŭripovan evoluigon kaj vivadon, kaj tutmondan bonfarton, tiel spegulante vere tutmondan civitanon.” Klaras la similecoj inter la Rekomendo de Unesko kaj la NCF de Barato.

Kvankam ne deviga por la Membroŝtatoj, tamen la Rekomendo de 1974 influis edukajn strategiarojn tutmonde je multaj niveloj. La ampleksa 2023-Rekomendo, kiu traktas tiom da aktualaj zorgoj de la homaro, promesas fari la samon.

(Anglalingva versio de tiu ĉi afiŝo aperas en la retejo de Universitato Azim Premji.)