Gepatralingva Tago 2023 -- Buntaj afiŝoj multlingvaj

 

La 21-a de Februaro estas la Internacia Tago de la Gepatra Lingvo (ITGL). Universala Esperanto-Asocio (UEA) dissemas afiŝon ĉiujare. Stefano Keller en Ĝenevo aranĝis la buntan afiŝon ĉijaran. De multaj jaroj, Renato Corsetti en Londono kunordigas la tradukadon de la teksto en diversajn lingvojn. Afiŝoj el antaŭaj jaroj estas arĥivitaj en la multlingva retejo Linguistic Rights.

Ankaŭ ĉijare, esperantistoj (kaj amikoj de Esperanto!) en Barato kaj Kenjo verkis tekstojn en pluraj lingvoj. Rafael Lima en Novjorko rapide enmetis la tekston en la afiŝon de Stefano. Jen galerio de tiuj afiŝoj en la angla, asama, bengala, Esperanto, guĝarata, hindia, kannada, luoa, malajala, maratha, odia, panĝaba, sanskrita, svahila, tamila, kaj la telugua!

UEA ITGL-afiŝo 2023 en la angla.
Aranĝita de Stefano Keller.
Tr. A. Giridhar Rao.

UEA ITGL-afiŝo 2023 en la asama.
Aranĝita de Stefano Keller.
Tr. Nazrul Haque.

UEA ITGL-afiŝo 2023 en la bengala.
Aranĝita de Stefano Keller.
Tr. Sajal Dey.

UEA ITGL-afiŝo 2023 en la guĝarata.
Aranĝita de Stefano Keller.
Tr. Himanshu Upadhyaya.

UEA ITGL-afiŝo 2023 en la hindia.
Aranĝita de Stefano Keller.
Tr. Harjinder Singh Laltu.

UEA ITGL-afiŝo 2023 en la kannada.
Aranĝita de Stefano Keller.
Tr. S S Pradhan.

UEA ITGL-afiŝo 2023 en la luoa.
Aranĝita de Stefano Keller.
Tr. Abado Jack Mtulla, Abado Joseph Mtulla.

UEA ITGL-afiŝo 2023 en la malajala.
Aranĝita de Stefano Keller.
Tr. Anand Kurien.

UEA ITGL-afiŝo 2023 en la maratha.
Aranĝita de Stefano Keller.
Tr. Omkar Devlekar.

UEA ITGL-afiŝo 2023 en la odia.
Aranĝita de Stefano Keller.
Tr. Amalendu Jyotishi.

UEA ITGL-afiŝo 2023 en la panĝaba.
Aranĝita de Stefano Keller.
Tr. Harjinder Singh Laltu.

UEA ITGL-afiŝo 2023 en la sanskrita.
Aranĝita de Stefano Keller.
Tr. P V Ranganayakulu.

UEA ITGL-afiŝo 2023 en la svahila.
Aranĝita de Stefano Keller.
Tr. Abado Jack Mtulla.

UEA ITGL-afiŝo 2023 en la tamila.
Aranĝita de Stefano Keller.
Tr. P. Arul Nehru.

UEA ITGL-afiŝo 2023 en la telugua.
Aranĝita de Stefano Keller.
Tr. P V Ranganayakulu.

Pri 'malgrandaj lingvoj'

Alex Rawlings prelegas pri la jida
(Foto: YouTube)

En 2013 Alex Rawlings faris belan 25-minutan prelegon (anglalingvan) pri "Lernado de 'malgrandaj lingvoj'". Li faris tion dum la poliglota konferenco en Budapeŝto. De "malgrandaj lingvoj" li celis foje lingvojn kun malgrandaj nombroj de denaskaj parolantoj, foje lingvojn relative malofte lernataj de (okcidentaj?) nedenaskuloj. En sia prelego, Rawlings parolis ĉefe pri la jida.

Li parolis pri la jida kaj hebrea poeto kaj dramisto Aaron Zeitlin (1899-1973) (pri li, angle). La ĥasidisma judo Zeitlin loĝis en Varsovio. Oni invitis lin en 1939 al Novjorko por la surscenigo de lia jida teatraĵo, Esterke. Kiam li estis tie, la milito eksplodis en Eŭropo. Li ne povis reveni al Pollando, kaj restis en Usono. Lia familio estis murdita. La kvartalo de kie li venis malaperis. La preleginto Rawlings legis poemon de Zeitlin, unue en la jida, kaj poste en la angla (ekde ĉi tie). Jen mia esperantigo de la angla versio:

Ses linioj
Aaron Zeitlin

Mi scias: neniu en ĉi tiu mondo bezonas min.
Min, mondan almozulon en la jida tombejo.
Kiu bezonas poemon -- aparte ion en la jida?
Nur la senesperaj aferoj sur la Tero estas belaj.
Kaj la dia estas nur tio kio devas pasi.
Kaj nur la humileco estas ribelema.

Rawlings mallonge eksplikis la poemon, montrante la kontrastojn inter la slavaj, hebreaj kaj germanaj vortoj uzataj en la poemo. Por li, la plej kortuŝa linio el la poemo estas "Nur la senesperaj aferoj sur la Tero estas belaj". Jen laŭ li bona kialo lerni malgrandajn lingvojn; ne pro ilia utileco, sed pro ilia beleco!

Literaturo kiel mensa malfermigilo

Filipa Martins (maldekstre), Lynnette Lounsbury
kaj A. Giridhar Rao en HLF 2020, 26-an de
januaro, Hajderabado, Barato.

En januaro 2020 kunvenis centoj da homoj por la Hajderabada Literatura Festivalo, HLF (angle). Mi kunordigis sesion en kiu prezentis siajn romanojn Filipa MARTINS (pri ŝi portugale) el Portugalujo, kaj Lynnette LOUNSBURY (angle) el Aŭstralio. Tiu 40-minuta, anglalingva sesio, titolita "New Age Fiction" (Novepoka fikcio), nun spekteblas ĉe https://www.youtube.com/watch?v=gCauR-FiQuA.

"Inviti fremdan landon prezenti siajn literaturon, arton kaj kulturon estas unika aspekto de HLF. Aŭstralio estos en la fokuso dum HLF 2020" diras la HLF retejo (angle). Pri la aŭstrala kunbabilanto, Lynnette, kaj ŝia tre interesa romano, We Ate The Road Like Vultures (2016; Ni manĝis la vojon kiel vulturoj), mi eble blogos alifoje.

Filipa Martins legas sian prelegon,
HLF 2020, Hajderabado, Barato. (Foto: HLF)

Filipa estas aŭtoro, scenaristo kaj ĵurnalisto (angle). Ŝia romano, Na Memória dos Rouxinóis (2018; El la memoraĵoj Rouxinóis) estis atribuita la Premio Manuel Boaventura en 2019 (portugale). La ĉefrolulo de la romano havas nekutiman nomon: la priman ciferon 7! Kaj tiu cifero, kaj li, gravas en la kriptologio dum la Dua Mondmilito. Ŝi laŭtlegis kelkajn alineojn portugale el sia romano dum la sesio (spektebla en la video ekde ĉi tie). Mi poste laŭtlegis angligon de tiu tekstero kiun ŝi afable disponigis al mi.

En sia prelego, Filipa prezentis fortan argumenton por literaturo kiel mensa malfermigilo. Skizante la modernan historion de Portugalujo, ŝi parolis pri la taskoj kiujn alfrontis la "unua generacio kiu naskiĝis en libereco". Ŝi prikomentis la timojn de tiu socio pri novaj kulturoj. Kiel akravide notis Flilipa, homoj, en ago metonimia, enfermis siajn balkonojn pro la emo ne interagi kun la ekstera mondo. Ĝuste en tia ĉi mondo, la verkaro de Pessoa en Portugalujo kaj Tagore en Barato, ŝi rimarkis, rolas grave en la malmuntado de muroj inter popoloj, kaj la kreiĝo de mondo "Kie sentimas mensoj":

kie la domaj muroj
sur nia ter’ komuna ja ne perverse faras
ekzercon de disigaj, stretaj arkitekturoj (Tr. Probal Dasgupta)

Entute sesio tro mallonga, sed riĉa!

Decolonial Subversions - Nova faka revuo

Decolonial Subversions ("Malkoloniigaj subfosadoj") estas faka revuo kiu ekaperas en 2020. Iniciatis ĝin esploristoj el la instituto SOAS (angle). SOAS estas parto de la Universitato de Londono. La revuo celas esti "multlingva, senpage alirebla, kolege reviziita diskutforumo por la esprimado de historie silentigitaj scio-sistemoj". Jen pli detale pri la ambicia vizio de la revuo (angle).

La aktuala numero enhavas mian eseon, "Lingvaj homaj rajtoj kaj multlingva edukado: raporto el barata universitato" (PDF). La eseo raportas pri la planado kaj instruado de magistra-nivelaj kursoj pri multlingva edukado kaj lingvaj homaj rajtoj. Oni ofertas la kursojn en privata, neprofitcela barata universitato kiu havas eksplicitan celon je socia justeco. La planite diversa studentaro donas unikan ŝancon esplori la multlingvismon en la klasĉambro kaj en la socio: en julio 2019 ekzemple, en klaso de 46 studentoj estis listo de 35 lingvonomoj!

Oni aperigis ankaŭ anglan version de la eseo. Tiu ĉi strategio plurlingva celas "malcentrigi la anglan". Kiel diras la Baza Manifesto (angle) de la revuo, "Ĉiu teksto estos eldonita kaj en ĝia originala lingvo, kaj en anglalingva versio. Per tiu ĉi strategio, ni esperas minimumigi la scian perforton de lingvaj postuloj, konservi la originalan nuancon de la teksto, kaj samtempe certigi, ke la originala esplorado / teksto atingos anglascipovan legantaron en iu formo, eĉ se neperfekta."

Tiu ĉi numero inkluzivas kontribuaĵon de plia Esperantisto, Elisée Byelongo. Sed Elisée elektis uzi ne Esperanton, sed la svahilan (kaj la anglan) por sia kontribuaĵo, "Kiswahili kama Lugha ya Amani ya Kutunza Mazingira" (proksimume: La svahila kiel pacema lingva medio). Plue, Elisée sendis sian kontribuaĵon ne kiel tekston, sed kiel sondosieron!

Decolonial Subversions do estas faka revuo nekutima: ne nur serioze plurlingva, sed ankaŭ multforma.

La kvieta mondo - Jeffrey McDaniel

Jen provo esperantigi la poemon "The Quiet World" de Jeffrey McDaniel. Post mia tradukaĵo, troviĝas la angla originalo. Bonvolu sendi sugestojn plibonigi la tradukaĵon.

"La kvieta mondo" de Jeffrey McDaniel

Por ke homoj okulumu unu la alian pli ofte,

kaj ankaŭ por trankviligi la mutulojn,

la registaro decidis

porciumi al ĉiu homo precize cent sesdek sep vortojn ĉiutage.

Kiam la telefono sonoras, mi metas ĝin kontraŭ la orelo

sen diri saluton. En la restoracio

mi almontras al la kokidaĵ-nudela supo.

Mi alkutimiĝas bone al la nova vojo.

Noktmalfrue, mi vokas mian foran amantinon,

fiere diras Mi uzis nur kvindek naŭ hodiaŭ.

La ceterajn mi konservis por vi.

Kiam ŝi ne respondas,

Mi scias, ke ŝi jam foruzis ĉiujn siajn,

mi do malrapide flustras Mi amas vin

tridek du fojojn.

Post tio, ni simple sidas telefone

kaj aŭskultas unu la alian spiri.

****

"The Quiet World" by Jeffrey McDaniel

In an effort to get people to look

into each other’s eyes more,

and also to appease the mutes,

the government has decided

to allot each person exactly one hundred

and sixty-seven words, per day.

When the phone rings, I put it to my ear

without saying hello. In the restaurant

I point at chicken noodle soup.

I am adjusting well to the new way.

Late at night, I call my long distance lover,

proudly say I only used fifty-nine today.

I saved the rest for you.

When she doesn’t respond,

I know she’s used up all her words,

so I slowly whisper I love you

thirty-two and a third times.

After that, we just sit on the line

and listen to each other breathe.

McDaniel, J. (1998). The Quiet World. The Forgiveness Parade. San Francisco, USA: Manic D Press. Retrieved from https://www.poetryfoundation.org/poems/49238/the-quiet-world.

Ibsen en la hindia

Ibsen en la hindia. Foto: Astri Ghosh.

Sep novaj tradukaĵoj en la hindian de teatraĵoj de Ibsen estos lanĉitaj dum la Ĝajpura Literatura Festivalo (angle: JLF) en januaro 2020. La tradukistino estas la norveg-barata Astri GHOSH [goŝ].

Krom Ibsen, Ghosh jam tradukis verkojn de Qurratulain Hyder, Guru Nanak, Kabir, Rabindranath Tagore, Per Petterson, kaj Lars Saabye Christensen.

Laŭ la artikolo pri Ibsen en la hindia vikipedio, jen kelkaj el la verkoj de Ibsen kiuj en 2020 legeblas en la hindia: La kolonoj de la socio, Puphejmo, Popolmalamiko, Rosmersholm, La sinjorino el la maro, Hedda Gabler, Konstruestro Solness, Eta Eyolf, kaj John Gabriel Borkman.

Plurlingva Gandhi-legado

Himanŝu klarigas guĝaratan tekston al Giridhar.
Foto: Deekshith Pai.

Por festi la 150-jaran naskiĝdatrevenon de Gandhi, studentoj de Universitato Azim Premji en Bengaluro, Barato, organizis "Gandhi-semajnon". Dum la semajno okazis teatraĵoj, kunkantado, dokumentariaj filmoj, ekspozicioj, prelegoj, diskutrondoj, kaj librolegado.

En sesio de tiu lasta je la 4-a de Oktobro, kolego (kaj esperantisto) Himanshu UPADHYAYA [himaanŝu upadhjaaja] (angle pri li) laŭtlegis guĝaratan eseon de Gandhi. Himanshu (en la foto, dekstre) ankaŭ traduketis ĝin en la anglan por ni ne-guĝaratanoj.

Foto: Deekshith Pai

En tiu eseo, verkita en 1920 (en la Plena Verkaro, CWMG, vol. 19, pĝ. 155-156), Gandhi argumentas, ke tri variaĵoj de la guĝarata ekzistas -- hindua, islamana kaj parsia. Parolantoj de unu variaĵo bedaŭrinde kutime ne legas la verkojn en aliaj variaĵoj. Legantoj do kultivu la kutimon legi la aliajn variaĵojn, kaj verkistoj verku tiel, ke ĉiuj povus kompreni. Kun du esperantistoj en la ĉambro, la fokuso de la sesio nesurprize estis lingva! Oni laŭtlegis diraĵojn kaj tekstetojn de Gandhi en la guĝarata, angla, tamila, malajala, kaj eĉ la germana. Kaj kompreneble ankaŭ en Esperanto. Interalie, mi laŭtlegis jenan deklaron de Gandhi el eseo, "Angla lernado":

Mi ne volas, ke mia hejmo estu enmurigita kaj ke miaj fenestroj estu ŝtopigitaj. Mi volas, ke la kulturoj de ĉiuj landoj blovu kiel eble plej libere tra mia hejmo. Sed mi rifuzas esti forblovita de iu el ili.... Mi volas, ke niaj junaj viroj kaj virinoj belartemaj lernu tiom kiom ili volas de la angla kaj aliaj mondaj lingvoj, kaj redonu la gajnojn de ilia lernado al Barato kaj al la mondo, kiel Bose, Roy aŭ la Poeto [t. e. Tagore] mem. Sed mi ne volas, ke eĉ unu Baratano forgesu, neglektu aŭ hontu pri sia gepatra lingvo, aŭ sentu, ke li aŭ ŝi ne povas pensi aŭ esprimi la plej bonajn pensojn en sia propra vulgara lingvo. Mia religio ne estas tio de la malliberejo. -- Young India, la 1-an de Junio 1921 (CWMG, vol. 20, pĝ. 159)

Grupo malgranda kaj sesio mallonga -- sed riĉa!